1 MARCA NARODOWY DZIEŃ PAMIĘCI „ŻOŁNIERZY WYKLĘTYCH”
Żołnierze wyklęci – to żołnierze podziemia niepodległościowego, wywodzący się z Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych , którzy po zakończeniu drugiej wojny światowej, od roku 1944/1945, walczyli z wojskami sowieckimi i komunistycznym aparatem terroru o niepodległą Polskę. Liczbę członków wszystkich organizacji i grup konspiracyjnych szacuje się na 120–180 tysięcy osób. W ostatnich dniach II wojny światowej na terenie Polski działało 80 tysięcy partyzantów antykomunistycznych. Ostatni członek ruchu oporu Józef Franczak ps. „Lalek” zginął osiemnaście lat po wojnie 21 października 1963 roku. Większość organizacji zbrojnych upadła wcześniej na skutek braku pomocy ze strony Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii.
Witold Pilecki (1901- 1948 )
Był rotmistrzem kawalerii Wojska Polskiego, żołnierzem Armii Krajowej oraz więźniem Auschwitz. W 1939 roku uczestniczył w walkach z Niemcami. Po rozwiązaniu swojego oddziału pojechał do Warszawy i rozpoczął działalność konspiracyjną. W 1940 roku dał się schwytać w łapance, aby trafić do obozu w Auschwitz. Był żołnierzem Kedywu i brał udział w powstaniu warszawskim. Po jego zakończeniu trafił do niemieckiej niewoli. Z obozu został uwolniony przez wojska amerykańskie. Trafił do Polskich Sił Zbrojnych i po rozmowie z generałem Andresem wrócił do kraju. Tutaj prowadził działalność konspiracyjną, zbierając informacje na temat działań władz komunistycznych.
Został aresztowany w 1947 roku i podczas przesłuchań prowadzonych przez Urząd Bezpieczeństwa był torturowany. Wojskowy sąd skazał go na karę śmierci. Wyrok wykonano 25 maja 1948 roku.
3 sierpnia 1946 roku niespełna 18-letnia Danuta Siedzikówna, ps. Inka, łączniczka i sanitariuszka 5. Wileńskiej Brygady AK została skazana na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy
Danuta Siedzikówna, ps „Inka”
(1928- 1946)
Była sanitariuszką w 5 Wileńskiej Brygadzie AK i żołnierzem antykomunistycznego podziemia. Była córką leśniczego we wsi Guszczewina na Białostocczyźnie. Danuta wraz z siostrą wstąpiły do Armii Krajowej
w 1943 roku , gdzie odbyła szkolenie medyczne. W czerwcu 1945 roku została aresztowana przez NKWD. W czasie transportu została uwolniona przez oddział AK i podjęła służbę jako sanitariuszka. Przyjęła pseudonim Inka.
Została aresztowana przez Urząd Bezpieczeństwa w Gdańsku .Podczas śledztwa była bita i poniżana, ale odmówiła zeznań. Sąd skazał ją na karę śmierci, a wyrok wykonano 28 sierpnia 1946 roku.
Miejsce pochówku Inki odnaleziono dopiero w 2014 roku. W 2016 roku odbył się jej uroczysty pogrzeb, a prezydent RP pośmiertnie awansował ją na podporucznika.
Na krótko przed śmiercią w grypsie, jaki nadała do sióstr Mikołajewskich, pisała: “powiedzcie mojej babci, że zachowałam się jak trzeba”.
