„Depresja dziecięca”
Jak rozpoznać depresję u dzieci ?- informacje dla rodziców.
Niektóre objawy depresji u dzieci i młodzieży mogą być takie same jak w przypadku osób dorosłych. Inne znacznie różnią się od typowych objawów u dorosłych. Nie istnieje jednak rozpoznanie takie jak „depresja dziecięca”. Ciężko jest nam przez to wcześnie reagować, a to pozwoliłoby na zapobieganie tragediom. Bo depresję można skutecznie leczyć! Pierwszym krokiem jest rozpoznanie objawów i zrozumienie tej choroby.
Porównanie typowych objawów depresji u dorosłych oraz u dzieci i młodzieży:
| Dorośli | Dzieci i młodzież |
| – obniżenie nastroju – utrata zainteresowań i anhedonia (niezdolność do odczuwania przyjemności z aktywności, które wcześniej ją dawały) – zmniejszenie energii, wzmożona męczliwość i zaniechanie aktywności – bezsenność lub wzmożona senność – brak apetytu lub nadmierny apetyt – obniżone poczucie własnej wartości, nieadekwatne poczucie winy – obniżona aktywność psychoruchowa – myśli samobójcze. |
– obniżenie nastroju lub/i drażliwość – nasilenie zachowań agresywnych i buntowniczych – silne reakcje emocjonalne i samookaleczenia – zaburzenia koncentracji uwagi i trudności z zapamiętywaniem (niższe wyniki w nauce) – objawy somatyczne (bóle brzucha, głowy), problemy ze snem i apetytem – może występować wzmożona aktywność psychoruchowa – myśli samobójcze – wycofanie z aktywności i kontaktów społecznych – nasilony lęk. |
Depresja u dzieci – objawy
Pierwszym, szczególnie niepokojącym sygnałem, powinna być dla rodziców zwiększona drażliwość dziecka (wybuchy złości, płaczu) lub bóle głowy albo brzucha, których nie da się wyjaśnić u lekarza.
Samookaleczanie i tłumienie emocji
Możemy mieć również do czynienia z samouszkodzeniami i/lub tłumieniem emocji wśród nastolatków. W taki sposób starają się radzić sobie z silnymi emocjami i konsekwencjami ich ekspresji. Długofalowo są to niebezpieczne sposoby – zarówno dla zdrowia fizycznego (np. zakażenia), jak i funkcjonowania emocjonalnego.
Samouszkodzenia to celowe wyrządzenie sobie krzywdy bez intencji samobójczych, np. kaleczenie ciała ostrymi przedmiotami, ale także uderzanie różnymi częściami ciała o twarde przedmioty. Najczęściej przyjmuje się, że funkcją samouszkodzeń jest regulowanie emocji (Linehan, 1993) – rozładowanie silnego napięcia. Badania kliniczne pokazują jednak, że są one formą unikania emocji, ucieczki od niechcianych uczuć (Gratz, 2003)
Przyczyny depresji
Czym jest depresja?
Depresja jest chorobą, która na poziomie mózgu polega na braku równowagi neuroprzekaźników, dlatego jedną z form leczenia jest farmakoterapia (leki). Nie można jednak jednoznacznie wskazać jej przyczyny. Mają na to wpływ zarówno czynniki biologiczne, jak i środowiskowe.
Czynniki biologiczne to uwarunkowania naszego organizmu – geny, choroby i podatności dziedziczone, czyli np. odziedziczone po rodzicach cechy, które sprawiają, że bardziej przeżywamy emocje. Obejmują również konfigurację takich cech, temperamentu, właściwości psychicznych, jak np. wrażliwość i intensywność reakcji emocjonalnej, które wiążą się z biologicznymi uwarunkowaniami układu limbicznego w mózgu.
- Czynniki środowiskowe to wychowywanie, doświadczenia w środowisku rodzinnym (np. rozwód), szkole (np. nękanie lub wykluczenie z grupy), lokalnej społeczności i kręgu kulturowym (np. stereotypy funkcjonujące w danej kulturze).
Depresja u dzieci – z czego wynika?
Jak wskazywali już Thomas i Chess (1977; 1985; 1986) w swoich badaniach nad temperamentem u dzieci, wiele zależy od dopasowania właściwości dziecka do właściwości środowiska (lub środowiska do dziecka – jest to zależność dwukierunkowa). Dziecko wysoko wrażliwe i wysoko reaktywne, o tzw. temperamencie trudnym, może doskonale rozwijać się w jednej rodzinie („dobre dopasowanie”), podczas gdy w innej może doświadczać frustracji swoich potrzeb i być źródłem frustracji rodziców („słabe dopasowanie”). Dopasowanie dziecka do środowiska jest czynnikiem wpływającym na jego rozwój oraz funkcjonowanie na poziomie myśli, emocji i zachowań.
Jednym z elementów niewłaściwego dopasowania jest unieważnienie, tzn. niewłaściwe reakcje na komunikaty dziecka o jego osobistych przeżyciach – myślach, emocjach, potrzebach.
W unieważniającym środowisku rodzinnym takie komunikaty dziecka są lekceważone, a czasami nawet karane. Np. gdy dziecko płacze, smuci się, boi – negujemy dziecięce/ nastoletnie przeżywanie, mówiąc „Nie płacz”, „Nie smuć się”, „Nie bój się”. Taka reakcja prowadzi do rozregulowania dziecięcego systemu rozpoznawania, nazywania i zarządzania własnymi przeżyciami. Powtarzający się wzorzec unieważniających relacji może prowadzić nawet do rozwoju zaburzenia osobowości borderline, któremu może towarzyszyć depresja.
Nie można w takich sytuacjach przypisywać rodzicom złych intencji, wręcz przeciwnie – chcą dla dziecka dobrze. Często sami w podobny sposób byli wychowywani i nie znają innego modelu relacji, nie potrafią zastosować umiejętności rodzicielskich. Dobrą wiadomością jest to, że można nauczyć się innego sposobu komunikacji z dzieckiem, który pomoże mu w zdrowej regulacji emocji.
źródło: krainazdrowia.org
Aby pogłębić informacje na temat depresji, zapraszam do przeanalizowania prezentacji pt. „Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży”
Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży-prezentacja dla rodziców
