Dysleksja rozwojowa– to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci
o prawidłowym rozwoju umysłowym, u których współwystępują zaburzenia funkcji poznawczych, percepcyjno-motorycznych, zaangażowanych w procesy nabywania tych umiejętności. Termin ,,dysleksja rozwojowa” wskazuje na fakt wczesnych uwarunkowań tych trudności trwających od początku nauki, a nie nabytych w późniejszym okresie życia. Dysleksja nabytą nazywamy utratę opanowanej już umiejętności czytania i pisania zwykle po uszkodzeniu mózgu wskutek choroby lub wypadku. ( Marta Bogdanowicz : Integracja percepcyjno-motoryczna. Metody diagnozy i terapii, 1990).
Zaburzenia te mogą dotyczyć funkcji:
- analizy i syntezy wzrokowej,
- analizy i syntezy słuchowej,
- funkcji językowych,
- motoryki,
- współdziałania, czyli integracji wyżej wymienionych procesów,
- pamięci wzrokowej, słuchowej, ruchowej,
- lateralizacji,
- orientacji w schemacie ciała, kierunkach
Zakłócenia funkcji percepcyjno-motorycznych i ich integracji wywołują specyficzne kłopoty w opanowaniu umiejętności czytania i pisania. Dla wskazania rodzaju poszczególnych trudności przyjmuje się następujące pojęcia: dysleksja, dysortografia, dysgrafia, dyskalkulia. Określenie ,,dysleksja rozwojowa” jest używane jako nadrzędne wobec wybiórczych trudności w nauce czytania i pisania, czyli dysleksji, dysgrafii
i dysortografii.
Dysleksję jako specyficzne trudności – zaburzenia w nauce czytania rozpoznajemy
u dziecka wówczas, gdy jest ono prawidłowo rozwinięte intelektualnie, a mimo to ma trudności z opanowaniem umiejętności czytania i w tym zakresie znacznie odbiega od średniego poziomu klasy, do której uczęszcza i od przeciętnych umiejętności czytania osiąganych w jego wieku. Zaburzeniom w nauce czytania często towarzyszą trudności
w pisaniu.
Charakterystyczne objawy trudności w czytaniu to:
– niechęć do czytania;
– długo utrzymujące się literowanie; trudności z synteza głosek;
– opuszczanie liter w wyrazach, co powoduje deformowanie wyrazu;
– gubienie się w tekście;
– czytanie wspak (często na początku nauki czytania);
– wolne tempo czytania;
– zgadywanie wyrazów na podstawie przeczytanej pierwszej sylaby;
– trudności w rozumieniu czytanego tekstu (koncentracja na technice czytania, a nie na
czytanej treści);
– bardzo szybkie czytanie, ale z dużą liczba błędów.
Dysortografię jako zaburzenie w pisaniu rozpoznajemy wówczas, gdy występuje od początku nauki szkolnej u dziecka o prawidłowym rozwoju umysłowym, którego pismo wskazuje różnego rodzaju odstępstwa od prawidłowego zapisu wyrazów, w tym błędy ortograficzne, pomimo znajomości podstawowych zasad pisowni i odpowiedniej motywacji do poprawnego pisania. O dysortografii możemy mówić, gdy dziecko opuszcza drobne elementy liter (kropeczki, kreski, ogonki) lub zniekształca zapis całego wyrazu.
Należy jednak mocno podkreślić, że dysortografię diagnozuje się tylko wówczas, kiedy dziecko opanowało teoretyczne zasady pisowni i wykonało zestaw ćwiczeń przewidzianych w celu utrwalenia obrazu graficznego wyrazu i wypracowania nawyku poprawnego pisania.
Dysgrafią nazywamy niski poziom graficzny pisma. Często jest to brzydkie, nieczytelne pismo z zaburzonym rytmem. Pismo u dzieci dysgraficznych jest zniekształcone. Zniekształcenia te mają różną postać, np.:
– pismo lustrzane,
-,,wybieganie” poza linie,
– pismo o literach nierównej wielkości i nieprawidłowym położeniu,
– niejednakowe, różne nachylenie liter w tym samym tekście,
– litery ,,drżące” o niepewnej linii,
– pismo niekształtne, niewyraźne,
– pismo niepowiązane, litery ,,odrywane”.
Dyskalkulia to specyficzne trudności w uczeniu się matematyki (niski poziom rozumowania operacyjnego, kłopoty z pojęciami abstrakcyjnymi, np. pojęciem liczby, wielkości, proporcji).
Według słowackiego neuropsychologa L. Kosca:,, dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych, mających swe podłoże w zaburzeniach genetycznych wrodzonych tych części mózgu, które są bezpośrednim podłożem anatomiczno- fizjologicznym dojrzewania zdolności matematycznych odpowiednio do wieku, bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych funkcji umysłowych”.
Kryteriami odróżniającymi dzieci dyslektyczne od innych źle czytających są:
-utrzymywanie się trudności w czytaniu aż do okresu dojrzałości ( względnie trwały
charakter tych zaburzeń);
– specyficzne rodzaje błędów występujących podczas czytania i pisania;
– rodzinne występowanie zaburzeń;
– częste występowanie tych zaburzeń u osobników płci męskiej;
– częste skojarzenie tych zaburzeń z zaburzeniami rozpoznawania innych symboli;
– brak oznak poważnych uszkodzeń mózgu i defektów narządów zmysłów;
– niepowodzenia w nauce czytania przy użyciu konwencjonalnych metod nauczania;
– niepowodzenia mimo prawidłowej motywacji i normalnej lub wyższej niż przeciętna
inteligencji.
Badania wykazują, że 10-15% uczniów ma specyficzne trudności w uczeniu się,
w tym 3-4% to przypadki dużego nasilenia dysleksji, które określa się mianem głębokiej postaci dysleksji. Profesor Marta Bogdanowicz pisze o niej tak:,, Można zaproponować tu podstawowe kryterium rozpoznania, takie jak: zatrzymanie się na poziomie czytania elementarnego (klasy II) i nieosiągnięcie poziomu czytania zaawansowanego lub opóźnienie o 3-4 lata w zakresie czytania. Tak poważnym zaburzeniom czytania zwykle towarzyszą równie poważne zaburzenia opanowania poprawnej pisowni. Inna postać tych zaburzeń cechuje istotne opóźnienie w czytaniu przy bardzo nasilonych trudnościach w pisaniu zarówno w zakresie poprawności pisowni, jak i budowania wypowiedzi na piśmie, błędów stylistycznych i interpunkcyjnych”.
Przyczyny specyficznych zaburzeń w czytaniu i pisaniu
Etiologia i patomechanizmy powstawania zaburzeń dyslektycznych są ciągle przedmiotem dociekań naukowych. Wymienia się kilka kategorii sprawczych (H. Spionek, 1973, M. Bogadnowicz,1990):
- minimalne uszkodzenia centralnego układu nerwowego z okresu ciąży i porodu
o nieprawidłowym przebiegu (powodem mogą być różne niekorzystne czynniki-
w tym choroba matki w okresie cięży, szkodliwe substancje) czy też uszkodzeni
a nabyte we wczesnym dzieciństwie, głównie w pierwszych miesiącach życia;
- zaburzenia hormonalne w okresie rozwoju płodowego;
- opóźnienia w dojrzewaniu centralnego układu nerwowego, w tym funkcji, które uczestniczą w nauce czytania i pisania;
- zaburzenia funkcjonowania centralnego układu nerwowego na skutek urazów psychicznych i stresów;
- dziedziczność (czynnikiem patogennym mogą być geny przekazywane z pokolenia na pokolenie).
Symptomy dysleksji rozwojowej
Cytując za M. Bogdanowicz objawy tzw. ,,ryzyka dysleksji”( takiego określenia używa się w przedziale wiekowym od 5 do 9 lat) są następujące:
W wieku poniemowlęcym i niemowlęcym dzieci te wykazują:
– opóźnienia w rozwoju mowy, później wypowiadają pierwsze słowa,
zdania,
– w rozwoju ruchowym- później niż rówieśnicy zaczynają chodzić, biegać,
– są mnie sprawne manualnie,
– mają problemy związane z samoobsługą.
W wieku przedszkolnym dzieci z tej grupy wykazują:
– niską sprawność ruchową ( trudności z utrzymaniem równowagi, koordynacji ruchów,
niechęć do zabaw ruchowych),
– małą sprawność ruchową podczas czynności samoobsługowych (zapinanie guzików,
sznurowanie butów),
– opóźniony rozwój graficzny ( rysunki na słabym poziomie, niechęć do rysowania),
– opóźniony rozwój mowy ( zaburzona artykulacja wielu głosek, trudności
z wypowiadaniem złożonych słów, z budowaniem wypowiedzi).
W okresie podjęcia obowiązku szkolnego w klasie zerowej mogą wystąpić objawy takie jak:
– trudności z wymową (wadliwa wymowa, błędy gramatyczne),
– zakłócenia orientacji przestrzennej, w schemacie ciała (wskazywanie części ciała, prawa
ręka, lewa ręka itp…),
-utrzymujące się problemy z wiązaniem sznurowadeł, kokardek, zapinaniem guzików,
używaniem nożyczek-brak precyzyjnych ruchów rąk,
– obniżona sprawność ruchowa- problemy z chwytaniem piłki, rzucaniem, bieganiem
itp…,
– trudności z układaniem obrazków z elementami według wzoru, wyodrębnianiem
szczegółów różniących dwa obrazki, z odróżnieniem liter podobnych graficznie itp…, –
mówiące o zaburzeniach przetwarzania wzrokowego,
– trudności z odróżnieniem głosek podobnie brzmiących (tzw. zaburzenia słuchu
fonematycznego), wydzielaniem sylab, głosek ze słów oraz łączenie je w słowa
( zaburzenia analizy i syntezy słuchowej), trudności z zapamiętywaniem piosenek,
wierszyków to symptomy zaburzeń przetwarzania językowego,
– trudności w początkach nauki czytania: to wolne tempo czytania, głosowanie wyrazów
nie zawsze z dokonaniem syntezy, problemy przy pierwszych próbach pisania
objawiające się pisaniem liter i cyfr zwierciadlanie, zapisywanie ich od strony prawej
do lewej.
W wieku szkolnym od klasy I do III do objawów specyficznych trudności w czytaniu
i pisaniu według M. Bogdanowicz należą:
- opóźnienia i zaburzenia rozwoju ruchowego przejawiające się trudnościami w zabawach ruchowych, towarzyszy temu obniżona sprawność motoryczna rąk, zbyt wolne tempo wykonywania czynności, mała precyzja ruchów dłoni, palców. Dzieci z tego typu
dysfunkcją są spostrzegane jako mało sprawne ruchowo, poruszają się niezgrabnie,
potykają się itp…. (widoczne jest to na lekcjach wychowanie fizycznego oraz w trakcie
wykonywania takich czynności jak: rysowanie, wycinanie). Dla opóźniania ruchowego charakterystyczne są synkinezje czyli współruchy np. machanie nogami, wysuwanie języka. Zdarza się też tonus mięśniowy (napięcie mięśni) jest albo zbyt duży albo zbyt mały. Powoduje to, że dziecko zbyt mocno lub zbyt słabo naciska pióro, ołówek lub długopis, w konsekwencji czego powstają nierówne łuki i kąty liter.
- opóźnienie kształtowania się lateralizacji i orientacji przestrzennej– objawami, której
jest utrzymująca się oburęczność (powoduje niesprawność, nieprecyzyjność oraz
osłabienie tempa pisania). Leworęczność wiąże się głównie z trudnościami
technicznymi w pisaniu. Wywołuje męczliwość, wynikającą z nieprawidłowego
ułożenia dłoni. Czynnik ten obniża tempo pisania i jego poziom graficzny, tzw.
,,brzydkie” pismo. Innym przejawem procesu lateralizacji ujemnie wpływającym na proces czytania i pisania jest oboczność. Powoduje ona pewne trudności związane ze zmianą roli wiodącej oka. Efektem dominacji jednego, drugiego oka jest przeskakiwanie liter przy czytaniu, opuszczanie sylab, wyrazów oraz zmiana i błędne odtwarzanie kolejności liter. Lewooczność może występować na tle ogólnie lewostronnej lateralizacji dziecka, a może też łączyć się z praworęcznością ( przy skrzyżowanej lateralizacji). Następstwem skrzyżowania dominacji w zakresie oka i ręki jest zaburzenie koordynacji wzrokowo- ruchowej. Dezorganizuje ona czynność czytania jak również powoduje błędy w postaci inwersji dynamicznej, która polega na przestawaniu kolejności liter i cyf, np. kot-tok, sok-kos, 12-21, przestawianie liter w dwuznakach, zamianie kolejności sylab
w wyrazach i inwersji statystycznej, polegającej na myleniu liter i cyfr itp… Opóźnienie lub osłabienie procesu lateralizacji wiąże się często z zaburzeniami orientacji kierunkowo- przestrzennej. Dziecko z wyżej wymienionymi deficytami może mieć trudności również z nauką geografii ( kłopoty z orientacją na mapie, w stronach świata), geometrii (zmiany kierunków na rysunkach).
- zaburzenia rozwoju językowego i mowy– wadliwa wymowa, używanie sformułowań
niepoprawnych pod względem gramatycznym. Dzieci z tej grupy nie potrafią się
wypowiadać, odznaczają się ubogim słownictwem, źle piszą.
- trudności z poprawnym pisaniem związane z opóźnieniem percepcji wzrokowej
objawiającej się trudnościami w zapamiętywaniu kształtu liter, myleniu liter o podobnym
kształcie graficznym ( l-ł, m-n-u), pomijaniu drobnych elementów graficznych, tzw.
znaków diakrytycznych (kropek, ogonków, kresek), opuszczaniu liter lub cząstek
wyrazów itp… Pomimo znajomości zasad ortograficznych – popełniają liczne błędy
ortograficzne, nie respektują stosowania wielkich liter. Dziecko ma trudności
z zapamiętywaniem obrazu pisanych słów, nie może poprawić błędów, bo ich nie
dostrzega – ten sam wyraz, w tym samym tekście pisze w różny sposób.
- trudności z poprawnym pisaniem związane z opóźnieniami percepcji słuchowej. Dzieci z tego typu zaburzeniami wykazują nasilone trudności z pisaniem ze słuchu. Tu
popełniają szereg błędów takich jak : opuszczanie lub dodawanie liter, sylab, mylenie
liter odpowiadających głoskom fonetycznie podobnym np.: z-s, w-f, d-t, k-g, trudności
z zapisywaniem zmiększeń, mylenie i-j, głosek nosowych z zespołem dźwiękowym em,
en, om, en itp…
- trudności w czytaniu: wolne tempo, prymitywna technika polegająca głównie na
głosowaniu lub sylabizowaniu wyrazów z wtórną syntezą słowa, słabe rozumienie
tekstu.
W wieku szkolnym powyżej klasy czwartej utrzymuje się wiele objawów wyżej wymienionych, a ponadto stwierdza się:
– niechęć do czytania, wolne tempo czytania,
– nieprawidłową pisownię, dominują błędy ortograficzne,
– trudności z zapamiętywaniem wierszy, terminów, nazw ( np.: miesięcy), numerów
telefonów, przekręcanie nazwisk,
– trudności w przedmiotach szkolnych wymagających dobrej percepcji wzrokowej –
geografii, geometrii, chemii,
– trudności w nauce takich przedmiotów jak: języki obce, biologia, historia, a wymagające
dobrej percepcji słuchowej.
Według M. Bogdanowicz symptomy dysleksji są także w wieku dorastania i w wieku dorosłym. Charakterystycznymi objawami są:
- wolne tempo czytania,
- trudności ze zrozumieniem i zapamiętywaniem czytanego tekstu,
- błędy ortograficzne,
- mało czytelne pismo,
- trudności z publicznym wypowiadaniem się,
- trudności z odróżnianiem strony prawej od lewej, czytaniem mapy, orientowaniem się
w nieznanym terenie,
- trudności z zapamiętywaniem i przekazywaniem informacji odebranej przez telefon,
mylenie numerów telefonicznych, numerów autobusów,
- mylenie dat i godzin,
- popełnianie błędów przy wypełnianiu czeków i innych formularzy, ( w oparciu o
kwestionariusz objawów dysleksji u dorosłych – wydanym przez Towarzystwo Dysleksji
Osób Dorosłych w Londynie, M. Vingrad 1994).
Diagnozowanie zaburzeń w czytaniu i pisaniu
Profesjonalna diagnoza zaburzeń w czytaniu i pisaniu jest dokonywana w poradniach psychologiczno-pedagogicznych i w innych placówkach specjalistycznych. Proces diagnozowania i jego wynik ma charakter wieloaspektowy.
Wywiad z rodzicami dziecka dostarcza informacji dotyczącej rozwoju dziecka od najwcześniejszego okresu jego życia ( w tym przebiegu ciąży i porodu), warunków rozwoju, kariery szkolnej, kwestii motywacji do nauki, pomocy w nauce.
Badanie psychologiczne ustala poziom rozwoju umysłowego, poziom rozwoju funkcji percepcyjno – motorycznych zaangażowanych w procesie czytania i pisania takich, jak percepcja i pamięć wzrokowa, słuchowa, motoryka, lateralizacja, koordynacja wzrokowo-ruchowa, tempo uczenia się graficznego materiału symbolicznego oraz w miarę potrzeb, określa rozwój innych funkcji poznawczych.
Badanie pedagogiczne – obejmuje ocenę umiejętności czytania i pisania, badanie słuchu fonematycznego i pamięci słuchowej bezpośredniej, szczegółową analizę popełnianych błędów w czytaniu i pisaniu pod kątem symptomatyki zaburzeń, ocenę poziomu graficznego pisma i znajomości zasad ortograficznych, a także analizę samodzielnych wytworów pisemnych badanego.
Badanie logopedyczne jest pogłębioną formą diagnozy pedagogicznej. Logopeda ocenia poziom rozwoju mowy dziecka, zapobiega powstawaniu wad wymowy, zajmuje się korekta błędów w mówieniu.
Wykrycie wady wymowy i jej likwidacja spowoduje usuniecie jednej z podstawowych przyczyn trudności w uczeniu się. Dziecko, które nieprawidłowo mówi, ma poważne trudności w nauce czytania i pisania (tak pisze i czyta, jak mówi).
Diagnoza lekarska-pozwala na wykluczenie stanu chorobowego, który mógłby być przyczyną trudności w nauce czytania i pisania. Zdaniem profesor Hanny Jaklewicz, lekarz powinien dokonać oceny stanu emocjonalnego dziecka:,, Jest to bardzo ważny etap diagnozowania, bowiem u większości dzieci ze specyficznymi trudnościami w nauce występują zaburzenia nerwicowe, które mogą się manifestować różną symptomatologią, np.: w postaci fobii szkolnej, moczenia nocnego, tików czy zaburzeń zachowania” (H. Jaklewicz, Dysleksja- problemy medyczne, ,,Terapia” 1997, nr specjalny, s. 17)
Dla uzyskania pełnego obrazu dziecka lekarz prowadzący powinien skonsultować swoją diagnozę z lekarzami innych specjalności jak: okulista, foniatra, laryngolog, audiolog, ortodonta, neurolog czy psychiatra.
Ważne jest wykluczenie wady wzroku i wady słuchu. U wielu dzieci występuje niedosłuch wybiórczy na niektóre dźwięki. Właściwa diagnoza lekarska pozwoli na określenie i korektę okularową wady wzroku, korektę wady słuchu (przy niedosłuchu nie możemy mówić o dysleksji) czy korektę wady zgryzu. Neurolog lub psychiatra powinni ustalić rodzaj zaburzeń nerwicowych oraz udzielić dziecku specjalistycznej pomocy farmakologicznej i terapeutycznej.
Zdiagnozowanie ucznia ze specyficznymi trudnościami w nauce czytania i pisania nakłada na nauczycieli obowiązek podjęcia następujących działań:
- Indywidualizacja pracy w klasie szkolnej
Może to być częste odpytywanie ustne, wydłużenie czasu na prace pisemne czy zezwalanie na przygotowanie części prac z pomocą komputera. Nauczyciel stawia dziecku wymagania stosownie do jego możliwości.
- Sposób oceniania
Nauczyciel klasyfikuje ucznia głównie na podstawie wypowiedzi ustnych, a prace pisemne ocenia przede wszystkim na podstawie ich treści. Znając problem dysleksji, potrafi ułożyć program terapii indywidualnej dla ucznia i współpracować z jego rodzicami. W sposobie oceniania uczniów dyslektycznych uwzględnia różnorakie czynniki wpływające na jakość pracy i docenia włożony wysiłek, a nie tylko uzyskany efekt. Ocena powinna dotyczyć przede wszystkim poprawności wypowiedzi ustnych
i strony merytorycznej prac pisemnych.
Pomoc terapeutyczna
Oddziaływania pedagogiczne wobec dzieci ze specyficznymi trudnościami
w czytaniu i pisaniu określa się terminem terapii pedagogicznej. Pomoc terapeutyczną
w Polsce uporządkowano w system, który odpowiada potrzebom dzieci o różnym nasileniu trudności w czytaniu i pisaniu. Jest to:
- pomoc rodzicom pod kierunkiem nauczyciela,
- zespół korekcyjno-kompensacyjny w przedszkolu i szkole,
- terapia pedagogiczna w poradniach pedagogiczno-psychologicznych i poradniach specjalistycznych,
- klasy terapeutyczne i integracyjne,
- stacjonarne oddziały terapeutyczne dla dzieci z głęboką dysleksją rozwojową i wtórnymi zaburzeniami.
W pracy z dzieckiem dyslektycznym szczególnie istotne jest realizowanie trzech rodzajów oddziaływań terapeutycznych, a mianowicie:
– usprawniane zaburzonych funkcji istotnych w opanowaniu umiejętności,
– doskonalenie techniki czytania i pisania,
– oddziaływania terapeutyczne ogólnie uspakajające, a równocześnie aktywizujące
dziecko do nauki.
Nauczyciele wszystkich przedmiotów, a w szczególności kształcenia zintegrowanego, powinni mieć świadomość specjalnych potrzeb swoich podopiecznych. Parcjalne deficyty rozwojowe funkcji percepcyjno- motorycznych utrudniają, a czasami wręcz uniemożliwiają naukę czytania i pisania. Nauczyciel musi wiedzieć, że tylko systematyczna praca terapeutyczna pomoże dziecku stymulować zaburzone funkcje
i ułatwi naukę. Zadaniem nauczyciela jest dostosowanie wymagań dydaktycznych do możliwości percepcyjnych ucznia z dysleksją. Ważne jest, aby nie opierać edukacji na emocjach negatywnych. Strach, wstyd, niepewność, poczucie winy utrudniają koncentrowanie się na wykonywanych czynnościach. Dlatego na każdej lekcji należy dziecku dać radość odniesienia choćby małego sukcesu. Prace terapeutyczną powinno się opierać na mocnych stronach dziecka i nie szczędzić pochwał za dobrze wykonana pracę.
Pomoc dzieciom dyslektycznym to:
– stosowanie wielu ćwiczeń grafomotorycznych doskonalących technikę pisania;
– częste sprawdzanie zeszytów i poprawności zapisów prac domowych, by wyeliminować zniekształcenia informacji;
– prowadzenie słownika wyrazów trudnych;
– czuwanie nad uaktywnieniem dzieci w czasie lekcji i dodatkowych zajęć;
– częste sprawdzanie wiadomości ustnych;
– dostosowanie wymagań do praktycznych możliwości dziecka;
stosowanie różnego rodzaju wzmocnień – zachęty, pochwały;
– otoczenie opieką i wsparciem ze strony klasy;
– uczenie sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych jako reakcji obronnych na niepowodzenia;
– stosowanie indywidualnych wymagań w zakresie podawania nowego materiału
i odpowiednich informacji;
– współpracowanie z rodzicami w zakresie:
- ujednolicenia metod postępowania w zakresie pomocy dydaktycznej
i wychowawczej,
- tworzenia prawidłowej atmosfery; życzliwości, miłości i zrozumienia, ułożenia prawidłowego harmonogramu dnia- stałych pór odrabiania lekcji, wypoczynku, snu i posiłków,
- zmiany postaw rodzicielskich, wskazując na pozytywne cechy osobowości dziecka.
Dostosowanie organizacji sprawdzianów uczniów klas szóstych i egzaminu gimnazjalnego do potrzeb uczniów z dysleksją rozwojową
Opinie, w których stwierdza się u ucznia dysleksję rozwojową, stanowią podstawę tworzenia mu odpowiednich warunków podczas sprawdzianu w klasie ósmej i egzaminu maturalnego.
| Warunki egzaminacyjne ze stwierdzonymi specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu | |
| Występujące trudności | Sposoby dostosowania warunków egzaminacyjnych |
| Problemy z czytaniem i rozumieniem czytanego tekstu, problemy emocjonalne, trudności z koncentracją uwagi. | Pisanie sprawdzianu w oddzielnej sali, w której członek komisji egzaminacyjnej na początku jeden raz głośno odczyta instrukcję, tekst wstępny oraz treść zadań, a uczniowie będą mogli równocześnie śledzić wzrokiem tekst zapisany na arkuszu egzaminacyjnym. |
| Wolne tempo czytania i pisania. | Wydłużenie czasu pisania sprawdzianu o 50% (czas przeznaczony na jednorazowe głośne odczytanie na początku sprawdzianu, tekstu wstępnego oraz poleceń nie będzie wliczany do czasu rozwiązywania zadań). |
| Niski poziom graficzny pisma. | Pisanie samodzielnie formułowanych odpowiedzi do zadań drukowanymi literami, co zwiększa czytelność pisma. |
| Problemy z koncentracją uwagi i spostrzeganiem, gubienie szczegółów.
|
Praca z arkuszem pisanym bezszeryfową czcionką. Problemy ze stosowaniem zasad ortografii i interpunkcji, z uwzględnieniem struktury różnych form wypowiedzi, z prawidłowością graficzną zapisu obliczeń i zachowaniem orientacji przestrzennej.
Sprawdzanie wypowiedzi za pomocą kryteriów dostosowanych do dysfunkcji uczniów.
|
Opracowała: Joanna Chmielewska-pedagog szkolny SP Radziłów
Literatura:
- Bogdanowicz M., Integracja percepcyjno- motoryczna, Teoria, diagnoza, terapia, Warszawa 2000, CMPP-P
- Bogdanowicz M., Model kompleksowej pomocy osobom z dysleksją rozwojową – ocena
stanu aktualnego i propozycje zmian w świetle reformy systemu edukacji, ,, Psychologia
Wychowawcza” 1999, nr 3.
- Bogdanowicz M., Trudności w pisaniu u dzieci, Gdańsk 1994
- Czajkowska I., Herda K., Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole, Warszawa 1996.
- Jaklewicz H., Dysleksja- problemy medyczne, ,,Terapia” 1997
- Markiewicz R., Nauczyciele wobec dysleksji, ,, Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze”
1999, nr 2.
- MEN o dysleksji, czyli specyficznych trudnościach w nauce, Ministerstwo Edukacji Narodowej, ,, Biblioteczka Reformy” grudzień 1999, nr 18.
