Nauczyciel lub rodzic dziecka sześcioletniego powinien skontaktować się z logopedą gdy:
- W wypowiedzi dziecka występuje dużo błędów fleksyjnych (niepoprawna odmiana wyrazów),
- Dziecko mówi bardzo dużo ale niewyraźnie czy nawet „bełkotliwie”,
- Upraszcza grupy spółgłoskowe („skraca” trudniejsze wyrazy),
- Zastępuje głoski innymi lub zniekształca je (najczęściej dotyczy to głosek trzech szeregów: s ,z, c, dz – ś ,ź, ć, dź – sz, ż, cz, dż ale też i innych głosek),
- Nieprawidłowo artykułuje głoskę r (jak j, l, realizuje ją inaczej albo w ogóle nie wymawia),
- Wymawia głoski dźwięczne jak bezdźwięczne ( np. fota- zamiast woda, peczka- zamiast beczka itp.),
- W czasie mówienia wsuwa język między zęby albo nieznacznie przesuwa go w bok,
- Mówi bardzo głośno, nieadekwatnie reaguje na dźwięki (podejrzenie wady słuchu),
- Głos dziecka jest jakby ciągle ochrypły, mówi jakby z wysiłkiem,
- Ma trudności w połykaniu lub ma otwartą buzię przy oddychaniu spoczynkowym, ślini się,
- Niepokoi nas budowa narządów artykulacyjnych,
- Odnosimy wrażenie, że dziecko mówi „przez nos”, jakby ciągle miało katar,
- Dziecko mówi niepłynnie, „zacina się”, ma trudności z rozpoczęciem wypowiedzi lub trudno mu utrzymać rytm rozpoczętej wypowiedzi, czasem mogą pojawić się dodatkowe ruchy części ciała (np., mrużenie powiek),
- Ma kłopoty z podziałem wyrazów na sylaby lub głoski w przypadku prostszych wyrazów, nie słyszy głosek w wyrazie (zaburzony lub niedokształcony słuch fonetyczny),
- Dziecko mówi stosunkowo niewiele w stosunku do rówieśników, posługuje się pojedynczymi wyrazami, wypowiedzi są bardzo ubogie, słownik dziecka i sprawność językowa bardzo przypomina nam zachowanie i komunikację dziecka znacznie młodszego,
- Naszą uwagę zaniepokoją inne trudności w mowie lub rozwoju poznawczym wychowanka.
W celu wspomagania rozwoju mowy dziecka należy pamiętać o ćwiczeniach (a w praktyce raczej zabawach), które dzięki systematycznemu stosowaniu znacznie pobudzają dziecko do ciągłych zmian i stymulują rozwój mowy. Są to przede wszystkim:
- Ćwiczenia oddechowe (pogłębianie wdechu, uwrażliwienie na wdech nosem, wydłużanie fazy wydechu, oddychanie przeponowe, pełne i inne),
- Ćwiczenia motoryki artykulacyjnej- wszelkie zabawy do których włączamy do pracy język, wargi, policzki, podniebienie miękkie, policzki, żuchwę),
- Ćwiczenia artykulacyjne i fonacyjne- związane z wykorzystaniem głosu, brzmieniem i prawidłową artykulacją poszczególnych głosek i fonemów,
- Ćwiczenia słuchu fonetycznego- niezbędne do syntezy i analizy słuchowej wyrazów a więc jest to grunt do nauki czytania a później pisania. Słuch fonematyczny to umiejętność rozróżniania dźwięków mowy, którą kształcimy od wczesnego dzieciństwa pod wpływem różnych bodźców słuchowych. Jeśli jest on zaburzony bardzo trudna staje się nauka czytania a co za tym idzie- innych umiejętności dziecka. W zabawie z dzieckiem można zastosować: różnicowanie dźwięków w otoczeniu, dźwięków instrumentów, a następnie dzielenie wyrazów na sylaby, głoski (zarówno w syntezie jak i analizie), wyszczególnianie kolejnych głosek w wyrazach z sylabami otwartymi i zamkniętymi itp.